Hoe druk je een boek?

De ontwerpfase

In deze blogserie nemen we jullie mee in het proces van het maken van een boek. We beginnen bij de ontwerpfase. We vatten samen wat Cees van der Steldt, Art director bij Vanderperk Groep, heeft verteld over deze fase.

Voordat de ontwerpfase is aangebroken heeft het meest cruciale deel natuurlijk al plaatsgevonden, namelijk het schrijven van het boek! En ondanks dat je een boek niet op zijn uiterlijk moet beoordelen, doen wij toch erg ons best dit uiterlijk er fantastisch uit te laten zien.

Het eerste onderdeel van de ontwerpfase is het gesprek met de klant. Hierin stellen we, onder andere, de keuze van papiersoort, formaat en bindwijze vast. Ook wordt gekeken naar zaken als fontkeuze en het omslag ontwerp. Hoe dit precies in zijn werk gaat, verschilt per klant. De ene keer kunnen we het ontwerp geheel zelf verzinnen, maar soms wordt er vrijwel een compleet plaatje aangeleverd waar me mee aan de slag kunnen.

Als we zelf tevreden zijn over het eerste onderdeel sturen we het ontwerp naar de klant om dit te beoordelen. Hetgeen we opleveren is ook klant-afhankelijk. Soms vindt een klant het fijn om 1 duidelijk ontwerp te krijgen, soms vindt een klant het juist fijn om meerdere ontwerpen te ontvangen om dit te kunnen vergelijken.

Wanneer we een akkoord van de klant ontvangen gaan we alles klaarmaken voor het drukken. Dit werk vraagt om precisie, omdat alles exact in orde moet zijn voordat het door de drukpers heen gaat rollen. We kijken dan of er genoeg afloop op het ontwerp is toegepast en berekenen de rugdikte van het boek. In sommige gevallen lopen we dit laatste punt zelfs handmatig na.

Als laatste kijken we in de drukkerij of alles goed is voorbereid voor het drukken. Dit is voor ons een duidelijk moment om te checken of de oplage nog klopt, maar bijvoorbeeld ook of het papier op tijd besteld is, zodat we ook een goede planning kunnen handhaven.

Dit verhaal is natuurlijk een beetje technisch. Daarom zal volgende week iemand van de ontwerpafdeling vertellen wat zij precies moet doen tijdens de ontwerpfase. Houd de blog dus in de gaten!

De ontwerpfase: Interview

In deze blogserie nemen we jullie mee in het proces van het maken van een boek. We zitten op dit moment nog steeds in de ontwerpfase. Voor dit blog stelden we wat vragen aan Jantine van der Perk die op de ontwerpafdeling werkt.

Jantine, wat houdt je werk precies in?
Mijn taak is om een mooi ontwerp voor het boek te maken wat bij de wensen van de klant past. Hiervoor verzamel ik eerst informatie over de klant en de doelgroep. Ook lees ik me alvast een beetje in op de inhoud van het boek, zodat ik dit kan vertalen naar een ontwerp wat ook echt bij het boek past.

Hoe kom je tot een goed ontwerp voor een boek?
Door inspiratie te zoeken en dat kan op veel manieren. Ik begin zelf vaak met een idee in mijn hoofd wat ik eerst globaal uitdenk en daarna pas digitaal uitwerk. Andere ontwerpers hebben juist weer een andere manier van werken. Die beginnen bijvoorbeeld direct op een leeg canvas te werken en dan ontstaan de ideeën. We krijgen de inhoud voor het binnenwerk meestal als eerste aangeleverd. Hiermee ga ik dan ook eerst aan de slag, daarna pas met het omslag van het boek. Als wij er met het ontwerpteam enthousiast over zijn sturen we een concept van een aantal pagina's naar de klant. Daarna gaan we de puntjes op de i zetten en wordt er een stramien gemaakt die de basis wordt voor het complete boek.

Wat is voor jou het lastigste aan de ontwerpfase?
Soms is het lastig om je eigen smaak aan de kant te zetten, zodat je je goed kunt inleven in wat bij de klant past. Wat ik zelf mooi vind is niet altijd het beste voor de klant. Uiteraard adviseren we wel, maar daarbij moet je niet aan je eigen smaak vastzitten. Toch heeft iedere ontwerper wel een eigen stijl die vaak subtiel terug te zien is in het uiteindelijke ontwerp. Binnen het team herkennen we meestal wel wie wat heeft gemaakt.

Wat maakt voor jou het werk wat je doet leuk?
Het leukste vind ik dat je echt met niets begint. Je kunt daarom je eigen ideeën combineren met de wensen van de klant om tot een mooi boek te komen. Het is leuk en uitdagend om telkens weer aan een uniek product te werken.

Prepress fase

In deze blogserie nemen we jullie mee in het proces van het maken van een boek. Nu het ontwerp gemaakt is, kan het boek klaargemaakt worden om te drukken. Dit proces heet ‘prepress’ oftewel: ‘voor het drukken’.

Op inslag zetten

Het drukken van een boek gaat niet op dezelfde manier als het printen van een velletje thuis. Bij een drukkerij worden er meerdere pagina’s op een groot vel papier gedrukt. Meerdere pagina’s samen vormen een katern. Een katern bestaat uit minimaal één drukvel.

Op de computer verdelen we de opgemaakte pagina’s zo goed en efficiënt mogelijk over een vel. Dat heet ‘op inslag zetten’. Maar hoe komt het van de computer naar papier?

Platen om te drukken

Om een ontwerp op papier over te brengen, moet er inkt op de juiste plek terechtkomen. Dat gebeurt met aluminium platen. De aluminium platen worden voorzien van een drukbeeld. De inslag wordt vanuit de computer naar de plaatvervaardigingsmachine gestuurd. Hoe de machine werkt, is zo’n technisch verhaal dat we daar wel een blogpost op zich over kunnen schrijven.

Inkleuren

Bij drukwerk kun je natuurlijk kiezen voor zwarte tekst, maar wat nu als je een foto in je boek wilt? Of een gekleurde omslag? Bij drukwerk kun je alle kleuren maken met vier verschillende kleuren inkt: Cyaan (blauwig), Magenta (rozeachtig), Yellow (geel), Key (zwart). Voor elke kleur is een aparte plaat nodig, omdat niet elke kleur inkt op de hele pagina terecht moet komen.

Dikke pil

Om even aan te geven hoeveel platen je gemiddeld nodig hebt voor een boek, nemen we een klein kinderboekje als voorbeeld. Met een boekje van vier katernen heb je 8 platen nodig: 1 katern per 2 platen (voor- en achterkant). Dat is een boekje in zwart-wit.
Bij zo’n zelfde boekje in vierkleurendruk zijn er 32 platen nodig: 4 katernen, 4 kleuren inkt en dan daarvan een voor- en achterkant. En als je een dikke pil wilt uitgeven, heb je het zo over meer dan 70 drukplaten!

Een laatste check

Tenslotte worden alle platen voor het drukken goed gecontroleerd. We controleren ze op krassen of beschadigingen. Een beschadiging zorgt ervoor dat de inkt op verkeerde plekken komt. We controleren de platen ook op paskruizen, die gebruikt de drukker om de kleuren en de voor- en achterzijde goed op elkaar te zettten. Maar ook op snijtekens die aangeven waar de afwerker straks moet vouwen en snijden. We kijken of alle plaatgegevens erop staan (of het de goede kleur plaat is, het velnummer, de naam en de datum). Het documentformaat wordt nagemeten. Het is een flinke lijst die bekeken moet worden, maar het controleren hiervan garandeert de beste kwaliteit.

De platen staan klaar voor de volgende stap: drukken!

Drukfase

Het ontwerp is klaar en alle voorbereidingen om te drukken zijn gedaan. Het boek kan worden gedrukt. Peter zorgt bij Vanderperk Groep voor het drukken van het boek.

Platen, papier en inkt

Om het binnenwerk van een boek te drukken, heb je drie dingen nodig: platen, papier en inkt. De order voor een boek komt bij Peter binnen en hij haalt daarvoor de juiste platen, het juiste papier en de juiste inkt. Peter stelt zijn drukpers in op basis van de gegevens van de order.
De platen ‘spant hij in’ op de drukcilinders. De platen zijn de beelddragers. Heel simpel gezegd bepaalt de coating op de aluminium platen waar op de pagina inkt achterblijft en waar vocht de inkt wegspoelt.

Continu controleren

Zodra de eerste vellen uit de drukpers rollen, pakt Peter gelijk een gedrukt vel aan de andere kant van de pers. Hij checkt van alles.
Peter checkt of het beeld netjes is uitgelijnd op het vel papier. Gelijk uit de drukpers houdt hij het vel tegen het licht. Als er pagina’s scheef staan, corrigeert hij de machine zodat de volgende vellen beter zijn uitgelijnd. Dit is millimeterwerk.

Peter controleert de zwartheid van de inkt. Vergelijk het met een groot en een klein glas. Je schenkt in beide glazen evenveel limonade en vult ze daarna met water. De limonade in het grote glas is veel meer verdund dan in het kleine glas. Wil je dezelfde smaak limonade, moet je meer limonade in het grote glas doen.
Zo zijn er soms pagina’s met meer of minder tekst en inkt. Op volle pagina’s is meer inkt nodig dan op lege pagina’s. Peter stelt dat in aan de hand van dat gecontroleerde vel.



Peter bekijkt of het gedrukte vel er mooi en helder uitziet. Soms stopt hij acuut de drukpers als hij fouten op de pagina ziet. Er kan dan iets mis zijn met de plaat of er zit gewoon een vuiltje in het papier.
En Peter vouwt het vel om te zien of het gevouwen vel klopt qua opvolging van paginanummers. Soms kan er iets zijn misgegaan bij prepress of het ontwerp. Op deze manier ondervangt hij dat. Gevouwen versies gaan meestal ook naar de klant ter controle.

Door meerdere keren het werk te controleren, zorgen we ervoor dat een perfect eindresultaat naar de klant gaat. Klaar met de controle? Dan pakt hij een nieuw vel waar zijn aangepaste instellingen voor zijn doorgevoerd en checkt hij alles nog een keer. Hij herhaalt die verbeteringen totdat alle exemplaren gedrukt zijn.

Volgende pagina’s

Stapels vellen met tekst en afbeeldingen hopen zich op op de pallet onder de drukpers. Als er genoeg vellen van één pagina zijn gedrukt, gaat er een markering tussen voor de volgende pagina. Peter vervangt de platen en de volgende pagina’s kunnen worden gedrukt.

Aan het eind van de dag staat er zo een tiental pallets vol met boeken klaar om gebonden of gelijmd te worden. Op deze manier zijn ze niet te lezen.

Een boek uitgeven in eigen beheer? Bent u een uitgeverij op zoek naar een drukker? Al je vragen kun je kwijt aan onze accountmanager Marc Strootman.
Stel je vraag